Η Ελλάδα έχασε το γέλιο της

Ο Θανάσης Βέγγος, ένας σπουδαίος Έλληνας ηθοποιός,έφυγε από τη ζωή σήμερα λίγο μετά τις 7 το πρωί στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός, σε ηλικία 84 ετών.

Τον τελευταίο καιρό η υγεία του παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα και χρειάστηκε να νοσηλευτεί αρκετές φορές. Εδώ και λίγες ημέρες η κατάστασή του είχε επιβαρυνθεί σημαντικά.

Ο Θανάσης Βέγγος έφυγε από τη ζωή διακριτικά έτσι όπως έζησε, παρά την φήμη του και το γεγονός ότι δημοσιογράφοι και κάμερες τον πολιορκούσαν στενά τα τελευταία χρόνια. Απέφευγε τις συνεντεύξεις και στις λιγοστές δημόσιες εμφανίσεις του οι δημοσιογράφοι κρέμονταν από τα χείλη του κυριολεκτικά.

Νοιώθω πολύ μικρός για να γράψω έστω και λίγα λόγια για τον Θανάση Βέγγο, τον ηθοποιό με τον οποίον μεγάλωσα, έστω και αν όταν γύριζε τις ταινίες του, οι γονείς μου ήταν μικρότεροι από όσο είμαι εγώ σήμερα, τον είδα να προσπαθεί να παντρέψει τις 7 αδερφές του, να τρώει σφαλιάρες από τον Ηλία του 16ου, να περνάει μέσα απο τζαμαρίες, να πυροβολεί στο “γάμο του καραγκιόζη” ως ΘουΒου, να γοητεύει τις τουρίστριες ως Στέφανος Αυγερινός, να λαχταράει με το κουτσάλογο τον Αστραχάν, να διανυκτερεύει στο φαρμακείο πουλώντας παχιές ασπιρίνες…

Απλά, σε ευχαριστούμε. Καλό ταξίδι…

Βιογραφία^*

Ο Θανάσης Βέγγος γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο το 1927. Κατάγεται από τα Θολάρια της Αιγιάλης από την πλευρά της μητέρας του Ευδοκίας, του γένους Ιωάννη Σμυρνή. Η γιαγιά του η Μαρουλιώ ήταν πρακτική μαία στα Θολάρια της Αμοργού (Τα στοιχεία καταγωγής προέρχονται από την έκδοση «Επιφανείς Αμοργίνοι» 1983 του Συνδέσμου Αμοργίνων). Ηταν το μοναχοπαίδι του κυρ Βασίλη και της κυρα-Ευδοκίας που κατάφεραν να δώσουν στον Θανάση μόνο τις εγκύκλιες σπουδές. Ο πατέρας Βέγγος, υπάλληλος στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρίας στο Φάληρο, αγωνίστηκε επί Κατοχής για να το σώσει από την ανατίναξη που σχεδίαζαν οι Γερμανοί  οι μαρτυρίες λένε πως το εργοστάσιο σώθηκε χάρη στις προσπάθειες αυτού ακριβώς του ανθρώπου, ο οποίος στη συνέχεια απολύθηκε από τη δουλειά του εξαιτίας των αριστερών φρονημάτων του. Αλλά και ο Θανάσης αντιμετώπισε την εκδικητικότητα του κράτους: βρέθηκε στη Μακρόνησο, το κολαστήριο και τόπο μαρτυρίου για χιλιάδες αριστερούς φαντάρους αλλά και πολίτες.
Εκεί, στον κατ' ευφημισμόν «νέο Παρθενώνα», ο νεαρός Θανάσης βίωσε τον εξευτελισμό, έμαθε να υπομένει, υιοθέτησε την αξιοπρέπεια ως στάση ζωής και ταυτόχρονα γνώρισε τη συντροφική αλληλεγγύη. Εκεί επίσης συνδέθηκε φιλικά με τον Νίκο Κούνδουρο, τον άνθρωπο που θα άλλαζε την πορεία της ζωής του.
Ηταν το 1953 όταν τον κάλεσε ο Κούνδουρος να παίξει στη «Μαγική πόληι», την πρώτη ταινία της καριέρας του: υποδύεται τον πωλητή λεμονιών στη λαχαναγορά, μέλος μιας παρέας νεαρών βιοπαλαιστών. Ο ήρωας λέγεται Θανάσης ; ο Βέγγος παίζει τον εαυτό του ;, όνομα που θα τον ακολουθεί στη συνέχεια σε πολλές άλλες ταινίες και θα μπαίνει αργότερα και στους τίτλους των ταινιών του («Ο Θανάσης, η Ιουλιέτα και τα λουκάνικα», «Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση;», «Θανάση, πάρε τ' όπλο σου», «Δικτάτωρ καλεί Θανάση», «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας» κτλ.), όταν βέβαια δεν μπαίνει το επώνυμό του («Είναι ένας τρελός τρελός Βέγγος», «Δόκτωρ Ζι-Βέγγος», «Ενας Βέγγος για όλες τις δουλειές»).

Στον «Δράκο», τη δεύτερη ταινία του Κούνδουρου, ο Βέγγος υποδύεται τον μπάρμαν σε ένα κέντρο διασκέδασης, ο οποίος είναι συγχρόνως και μπράβος του αρχηγού μιας συμμορίας απατεώνων. Εκεί θα φάει τις τρεις πρώτες θεαματικές φάπες, που θα ανοίξουν τους ασκούς της σφαλιάρας η οποία καταδιώκει τον Θανάση Βέγγο σε ολόκληρη την κινηματογραφική σταδιοδρομία του. Ετσι ο εκφραστικός ηθοποιός με τη φαλάκρα, το συμπαθητικό πρόσωπο, την αβέβαιη έκφραση, μπήκε δυναμικά στον χώρο του κινηματογράφου, χωρίς να έχει προϋπηρεσία στο θέατρο. Ηταν ένας ερασιτέχνης που για να επιβιώσει έκανε ένα σωρό δουλειές  κυρίως του φροντιστή σε ταινίες , δουλειές κοπιαστικές, επίπονες και γλίσχρα αμειβόμενες. Στη συνέχεια πήρε την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, γράφτηκε στο σωματείο, έπαιξε στο θέατρο και πήρε σημαντικότερους ρόλους. Μολονότι συμμετείχε σε αρκετές ενδιαφέρουσες και ονομαστές ταινίες («Το κορίτσι με τα μαύρα» του Μιχάλη Κακογιάννη, «Ο Μιμίκος και η Μαίρη» του Γρηγόρη Γρηγορίου, «Ο Ηλίας του 16ου» του Αλέκου Σακελλάριου, «Μανταλένα» του Ντίνου Δημόπουλου, «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασσέν, «Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ» του Ροβήρου Μανθούλη, «Ησυχες μέρες του Αυγούστου» του Παντελή Βούλγαρη, «Το βλέμμα του Οδυσσέα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, «Το αίνιγμα» του Γιάννη Σολδάτου), ως κινηματογραφικός τύπος καθιερώθηκε από άλλες κωμικές παραγωγές όπου ενσάρκωνε τον μέσο Ελληνα: τον φουκαρά, τον γκαφατζή, τον αγαθό, τον περιδεή, τον αγχωμένο, τον κυνηγημένο, αλλά και τον καπάτσο.

Αυτό το παιδί για όλες τις δουλειές διαμόρφωσε έναν μοναδικό λαϊκό κινηματογραφικό ήρωα, ολοκληρωμένο και αναγνωρίσιμο, με σταθερά χαρακτηριστικά. Ο Βέγγος, δημιούργημα της ανάγκης για ρεαλιστική απεικόνιση του σύγχρονου Αθηναίου, στο πλαίσιο της φαρσοκωμωδίας, κινηματογραφικού είδους που συγκινούσε πλατιά στρώματα του ελληνικού λαού, ερμήνευσε τον άνεργο, τον πολυτεχνίτη και ερημοσπίτη, τον τίμιο και εργατικό, τον αμήχανο και πολυμήχανο, που κάνει κάθε είδους δουλειά για να επιβιώσει. Σε αυτή την προσπάθειά του μετατρέπεται σε μια αεικίνητη φιγούρα, έναν κλόουν, έναν έλληνα Σαρλό, ή καλύτερα στον Καραγκιόζη αυτοπροσώπως. Ωστόσο η φαρσοκωμωδία δεν είναι ρεαλιστική, ξεφεύγει από τα όρια της πραγματικότητας, και ο Βέγγος βρίσκει την ευκαιρία να εισέλθει σε αυτήν ως υπερρεαλιστικό στοιχείο, να παλέψει με την πείνα και την ανασφάλεια, να φέρει τον κόσμο πάνω κάτω. Για να το επιτύχει αυτό στην εντέλεια έπρεπε να περάσει στη σκηνοθεσία, μα και στην παραγωγή των ταινιών του (κάτι που τον οδήγησε σε οικονομική καταστροφή), ώστε να ενσαρκώσει το όραμά του, το όραμα της απόλυτης ελευθερίας, να υπερβεί τις συμβάσεις, «να χτίσει τη δική του Οκτάνα», σύμφωνα με τον Σολδάτο.

^* Τα βιογραφικά στοιχεία είναι παρμένα από το http://www.veggos.gr/

Φιλμογραφία

• Μαγική πόλις (1954)... Θανάσης
• Καταδικασμένη κι απ' το παιδί της (1955)
• Ο δράκος (1956)... Σπαθής
• Κυριακάτικοι ήρωες (1956)... ναύτης, φίλαθλος
• Το κορίτσι με τα μαύρα (1956) .... χωροφύλακας
• Το κορίτσι με τα παραμύθια (1956)
• Το κορίτσι της αμαρτίας (1957)
• Έχει θείο το κορίτσι (1957) .... ταξιτζής
• Μαρία Πενταγιώτισσα
• Τσαρούχι, πιστόλι, παπιγιόν
• Της τύχης τα γραμμένα (1957) ... Μουτζουρίδης
• Για το ψωμί και τον έρωτα, ή Συννεφιασμένη Κυριακή (1957)... Θανάσης
• Ο Μιμίκος και η Μαίρη (1958)
• Κάθε εμπόδιο για καλό (1958)... Γιάννης Παπαδόπουλος, νευρολόγος
• Χαρούμενοι αλήτες
• Η φτώχεια θέλει καλοπέραση
• Διακοπές στην Αίγινα (1958)
• Το εισπρακτοράκι
• Ο θείος από τον Καναδά (1959) .... Πάνος
• Δοσατζήδες (1959)
• Η μουσίτσα(1959)... Φοίβος
• Γαμήλιες περιπέτειες (1959)... παγοπώλης
• Καραγκιόζης, ο αδικημένος της ζωής .... Μελέτης Μελετόπουλος
• Ανθισμένη αμυγδαλιά (1959)
• Το αγοροκόριτσο .... σερβιτόρος
• Ο Ηλίας του 16ου (1959) .... Θωμάς
• Περιπλανώμενοι Ιουδαίοι
• Τα ντερβισόπαιδα (1960) .... Πολύδωρος
• Τυφλός άγγελος (1960)
• Το ραντεβού της Κυριακής (1960)
• Μήτρος και Μητρούσης στην Αθήνα (1960) .... Μήτρος
• Το κλοτσοσκούφι (1960)... θυρωρός
• Ποτέ την Κυριακή (1960)
• Η αυγή του θριάμβου (1960)
• Ερωτικά παιχνίδια (1960)... ξενοδόχος
• Για σένα την αγάπη μου (1960)
• Οι 900 της Μαρίνας (1960) ... Παρτσακλής
• Μια του κλέφτη
• Μανταλένα (1960) .... χωροφύλακας
• Ζητείται ψεύτης (1961) .... Βρασίδας
• Χαμένα όνειρα (1961)... Βαγγέλης
• Ποια είναι η Μαργαρίτα (1961) ... Γρηγόρης Λαδιάς
• Οικογένεια Παπαδοπούλου (1961) ... Σπύρος
• Λάθος στον έρωτα (1961) ... Θύμιος
• Η Λίζα και η άλλη .... Πέτρος Βανδής
• Η κατάρα της μάνας (1961)... Πασχάλης
• Δούλεψε για να φας (1961) ... Αυγουστής
• Ευτυχώς τρελάθηκα .... Μανώλης
• Το πιθάρι (1962)
• Ψηλά τα χέρια Χίτλερ (1962).... Παναγής
• Το πιθάρι (1962)... Ανδρέας
• Ζήτω η τρέλα .... Ρωμαίος
• Ο βασιλιάς της γκάφας (1962).... Φρίξος
• Αστροναύτες για δέσιμο
• Μην είδατε τον Παναή (1962) .... Παναής Παπαπαναγόπουλος
• Γαμπρός για κλάματα
• Η νύφη το 'σκασε (1962)... Χαρίλαος
• Δουλειές του ποδαριού (1962).... Μήτρος
• Ο ατσίδας (1962).... Θρασύβουλας
• Ο Ιππόλυτος και το βιολί του (1963) .... Ιππόλυτος
• Τύφλα να 'χει ο Μάρλον Μπράντο (1963).... Στέφανος Αυγερινός
• Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης (1963) .... Θανάσης Μπιρμπίλης
• Ο τρελάρας (1963) .... Ερρίκος Δελαπόρτας
• Το τυχερό πανταλόνι(1963)... Θανάσης Φουκαράς
• Σχολή για σωφερίνες (1964)... Μπάμπης
• Οι φτωχοδιάβολοι (1964)... Φρίξος
• Ο καταφερτζής (1964)... Κανέλλος Καραμπατσάς
• Ο πολύτεκνος
• Θα σε κάνω βασίλισσα (1964) .... Αντώνης Τσιλιβίκης και Αντώνης Μπεϊζάνης
• Έξω φτώχεια και καλή καρδιά (1964).... Θανάσης Κούτρας
• Ευτυχώς τρελάθηκα (1966) ... Μανώλης
• Τα δίδυμα .... Σταμάτης / Μπούλης
• Είναι ένας τρελός, τρελός, τρελός Βέγγος (1965) .... Θανάσης Θανασάκης
• Ο παπατρέχας (1966) .... Πολύδωρος Λαγός
• Φανερός πράκτωρ 000 (1967) .... Αθανάσιος Βόμβας (Θου Βου)
• Πάρε κόσμε (1967) .... Αγαθοκλής
• Τρελός, παλαβός και Βέγγος .... Θανάσης
• Δόκτωρ Ζι-Βέγγος (1968) .... Θανάσης
• Ποιός Θανάσης (1968) .... Θανάσης
• Ένα ασύλληπτο κορόιδο (1969)... θανάσης Χατζηπαπαγεωργακοπουλοκωνσταντινογιαννόπουλος
• Θου-Βου: φαλακρός πράκτωρ, επιχείρησις Γης Μαδιάμ (1969).... Αθανάσιος Βόμβας
• Ένας Βέγγος για όλες τις δουλειές (1970) .... Θανάσης Χατζηκαραθανάσης
• Ο Θανάσης, η Ιουλιέτα και τα λουκάνικα (1970) .... Θανάσης
• Διακοπές στο Βιετνάμ (1971) .... Θανάσης
• Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση; (1971) .... Θανάσης
• Ξένοιαστος παλαβιάρης .... Θανάσης
• Θανάση, πάρε τ' όπλο σου (1972) .... Θανάσης
• Ο άνθρωπος που έτρεχε πολύ (1973) .... Θανάσης Ζεβεδαίος
• Δικτάτωρ καλεί Θανάση .... Θανάσης
• Ο τσαρλατάνος... Θανάσης και Αθανασία κι ο πατέρας τους, μπάρμπα Λευτέρης
• Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας (1976) .... Θανάσης
• Από πού πάνε για τη χαβούζα; (1978) .... Θανάσης Παπαθανάσης
• Βέγγος ο υπέροχος
• Ο παλαβός κόσμος του Θανάση (1979) .... Θανάσης
• Ο φαλακρός μαθητής (1979).... Θανάσης
• Θανάση, σφίξε κι άλλο το ζωνάρι (1980) .... Θανάσης Μαγγάνας
• Βέγγος, ο τρελός καμικάζι (1980)... Θανάσης Τράμπας
• Το μεγάλο κανόνι (1981) .... Θανάσης Απαλοχέρης
• Ο Θανάσης και το καταραμένο φίδι (1982) .... Θανάσης
• Τρελός και πάσης Ελλάδος (1983) .... Θανάσης
• Ο Θανάσης στη χώρα του «Θα» (1988, βίντεο) .... Θανάσης
• Made in Greece (1988)
• Τρελοκομείον η Ελλάς (βίντεο)
• Θανάσης ο αισιόδοξος (1989, βίντεο) .... Θανάσης
• Το δίδυμο της συμφοράς (βίντεο)
• Κρεβάτι για πέντε (βίντεο)
• Ο πρωταθλητής (βίντεο)
• Θανάσης ο βομβιστής (1990, βίντεο)... Θανάσης
• Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (1991) .... Νικόλας
• Ζωή χαρισάμενη (1993) .... Μάρκος
• Το βλέμμα του Οδυσσέα (1995) .... ταξιτζής
• Βήματα (1996, τηλεταινία)
• Όλα είναι δρόμος (1998) .... θηροφύλακας
• Το αίνιγμα (1998).... Λίνος και Θανάσης
• Η ιστορία της Λίλυ (2002)
• Ψυχή Βαθειά (2009)
• The Flight of the Swan (2010)

Τηλεόραση

• Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης (ΑΝΤ1, 1990) .... Θανάσης Παπαθανάσης
• Έρωτας, όπως έρημος (ΝΕΤ, 2003) .... Αναστάσης
• Περί ανέμων και υδάτων (Mega, 2002) .... Λύσανδρος
• Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου (ΑΝΤ1, 2006) .... Αρίστος
• Βεγγαλικά (ΕΡΤ)
• Η Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας(ΕΤ3,2009)