Donnie Darko review

28 days... 6 hours... 42 minutes... 12 seconds. That... is when the world... will end.

Μιας και πλησιάζει η αμερικάνικη γιορτή του Halloween, βρήκα ευκαιρία να ξαναδώ για ν-οστή φορά (άλλο που δε ήθελα) το μεγαλύτερο αριστούργημα της πρώτης τουλάχιστον δεκαετίας του 2000, το πρώτο cult-classic της νέας χιλιετίας και απλά την καλύτερη ταινία που έχω δει ποτέ μου και μέχρι σήμερα δεν είχα τολμήσει να ασχοληθώ κριτικά μαζί της.

Μια φορά και ένα καιρό ήταν ο Richard Kelly, ένας 26χρονος νέος σκηνοθέτης, απόφοιτος του USC School of Cinematic Arts που μετά από μερικές ταινίες μικρού μήκους έγραψε το σενάριο για τη πρώτη του μεγάλη μήκους ταινία με τον περίεργο τίτλο Donnie Darko. Είχε την τύχη να βρει τη στήριξη που χρειάζεται στην Drew Barrymore και συγκεκριμένα στην εταιρία παραγωγής της Flower Films, η οποία ενθουσιάστηκε από το σενάριο με αποτέλεσμα το όνομά της να κάνει τη δημιουργία αρκετά πιο εύκολη. Με μεγαλύτερο όνομα για την εποχή την, δις υποψήφια για Όσκαρ, Mary McDonnell το cast συμπληρώθηκε με ονόματα που το 2001 δεν έλεγαν σχεδόν τίποτα αλλά σήμερα είναι A-list όπως τα ταλαντούχα αδέρφια Jake και Maggie Gyllenhaal, Jena Malone αλλά και τον Seth Rogen στη πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση.

Τα γυρίσματα τέλειωσαν γρήγορα, μόλις σε 28 μέρες (όσο ακριβώς είναι και η διάρκεια των γεγονότων της ταινίας), αφού με budget μόλις 4,5 εκατομύρια δολάρια δε μπορούσαν να κάνουν και πολλά “φαντεζί” τεχνουργήματα, δε χρειαζόταν άλλωστε. Μετά από μια επιτυχημένη παρουσία στο φεστιβάλ Sundance, είχε έρθει η ώρα να βγει και στις αίθουσες της Αμερικής τον Σεπτέμβριο του 2001. Σας λέει κάτι η ημερομηνία; Η τραγωδία των Δίδυμων Πύργων παρέλυσε την Αμερική και η ανεξήγητη πτώση μιας μηχανής ενός αεροπλάνου που περιεχόταν στη ταινία, έκανε τη κατάσταση χειρότερη. Η έξοδος, φυσικά αναβλήθηκε μέχρι τον επόμενο μήνα και σε ελάχιστες αίθουσες, με αποτέλεσμα την επόμενη εβδομάδα να εξαφανιστεί σαν να μη βγήκε ποτέ.

Όμως ο Donnie δεν είχε πει τη τελευταία του λέξη, αφού ένα χρόνο αργότερα έκανε την εμφάνισή του σε dvd αλλά και στους κινηματογράφους του υπόλοιπου πλανήτη και εκεί έγινε η μεγάλη έκρηξη. Οι πωλήσεις ξεπερνάνε κάθε προσδοκία αφού στόμα-στόμα, η ταινία από το πουθενά κάνει πάνω από 10 εκατομμύρια πωλήσεις, μια fanbase όσο λίγες δημιουργείται που πλημυρίζει τα fora με θεωρίες και απόψεις και το Donnie Darko γίνεται και επίσημα το πρώτο cult-classic της νέας χιλιετίας.

Κάπου εκεί, γύρω στα μέσα του 2002 έπεσε στα χέρια μου το αισχρής ποιότητας, ελληνικής παραγωγής dvd της Σπέντζος που έμοιαζε χειρότερο και από βιντεοκασέτα. Τίποτα όμως δε μπορούσε να εμποδίσει το μάτι του θεατή από το να απολαύσει το Donnie Darko…

Ο Donnie Darko είναι ένας νεαρός που ζει με την οικογένειά του στη μικρή πόλη του Middlesex, το 1988. Ένας πανέξυπνος, ώριμος αλλά προβληματικός νεαρός. Τα ψυχολογικά προβλήματα εντείνονται με την εμφάνιση του Frank, ενός ανθρωπόμορφου λαγού που τον βγάζει ένα βράδυ από το σπίτι σώζοντας τον από βέβαιο θάνατο ενώ παράλληλα τον προειδοποιεί ότι ο κόσμος θα καταστραφεί σε 28 μέρες. Με τη βοήθεια την οικογένειάς του και κυρίως της νέας συμμαθήτριας Gretchen, μια σειρά από εμφανώς άσχετα αλλά πλήρως αλληλοεξαρτώμενα γεγονότα και καταστάσεις θα ξετυλιχθούν που θα φτάσουν τον Donnie στα όρια της λογικής. Εφαπτόμενα σύμπαντα, σχιζοφρένεια, φιλοσοφία των χρονοταξιδιών, προορισμός και βοηθοί, η cellar door και μια μηχανή αεροπλάνου που έπεσε από το πουθενά στο δωμάτιό του. Δικαιοσύνη, θρησκεία αλλά και η πλήρης κατάλυση αυτής, χωροχρόνος και η δυνατότητα να αλλάξουμε το μέλλον. Αλλά και η εφηβεία, οι βαθυστόχαστες συζητήσεις για τη σεξουαλικότητα των Στρουμφ (ιστορική σκηνή), οι κολλημένοι καθηγητές και οι bullies συμμαθητές, η όμορφη συμμαθήτρια και οι ονειρώξεις με την Christina Applegate. Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα μας παρουσιάζει το once-in-a-lifetime δημιούργημα του Richard Kelly.

Το Donnie Darko είναι μια teen movie, με σχεδόν κανένα από τα χαρακτηριστικά των teen movies. Με το μυστήριο να κυριαρχεί, η επιστημονική φαντασία, το δράμα, το θρίλερ, μέχρι και η κωμωδία είναι όλα genres που μπορούν να το χαρακτηρίσουν χωρίς καμία υπερβολή.

Σε συνέντευξή της, η Mary McDonnell δήλωσε ότι όταν πρωτοδιάβασε το σενάριο, παρά τον άμεσο ενδιαφέρον της, δε μπορούσε να φανταστεί κανέναν σκηνοθέτη που θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με ένα τέτοιο πολύπλοκο θέμα. Μέχρι που έμαθε ότι ο νεαρός, παντελώς άγνωστος μέχρι τότε σεναριογράφος, θα αναλάμβανε και τη σκηνοθεσία. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι κανένας τρίτος δε θα μπορούσε να οπτικοποιήσει ένα τόσο πολύπλοκο κείμενο. Ο Kelly αμείφτηκε με το “τεράστιο” ποσό των 9 χιλιάδων δολαρίων για το σενάριο και τη σκηνοθεσία, και παρέδωσε ένα αποτέλεσμα για σεμινάριο. Το γεγονός ότι το Donnie Darko ήταν ένα ολοκληρωτικά δικό του project, διευκόλυνε τον τρόπο που μας παρουσίασε όλο αυτό το “διαπλεκόμενο”, και όχι πολύπλοκο, σενάριο. Με τη συνεργασία του διευθυντή φωτογραφίας Steven Poster, κατάφερε να κάνει κάθε πλάνο της ταινίας σημαντικό. Δεν υπάρχει ούτε πλάνο που να μπήκε τσόντα, χωρίς να έχει να πει κάτι, χωρίς να πρέπει να προσέξεις και τη παραμικρή λεπτομέρεια για να πάρεις ακόμα ένα στοιχείο για τη πλοκή. Εκπληκτικά κάδρα με εναλλάξ εντελώς ακίνητα και αεικίνητα πλάκα, πλήρης και απόλυτος έλεγχος των ηθοποιών του από τους οποίους κατάφερε να πάρει τα μέγιστα και όλα αυτά υπό τον ήχο ενός από τα καλύτερα soundtracks των τελευταίων ετών, γεμάτο με επιτυχίες των ‘80s όπως The Killing Moon από Echo & The Bunnymen, Notorious από Duran Duran, Under the Milky Way των The Church αλλά και το Mad World των Gary Jules και Michael Andrews που έγινε μεγάλη επιτυχία λόγω της ταινίας και έβαλε το κερασάκι στο φινάλε της τούρτας, ενώ εναλλάξ με τα pop hits ακούγονται ανατριχιαστικές original συνθέσεις του Michael Andrews που, όσο και να μη θες, σε βυθίζουν στον κόσμο του Donnie.

Για εσάς που δεν την έχετε ήδη δει (ντροπή σας!), πρέπει να σας προειδοποιήσω. Τη πρώτη φορά που θα τη δείτε, δε θα καταλάβετε σχεδόν τίποτα. Εκεί πρέπει να πρυτανεύσει η υπομονή, γιατί αν σας άρεσε έστω και λίγο, θα πρέπει να την ξαναδείτε. Όταν αρχίσουν να ταιριάζουν τα στοιχεία, να προσέχετε καινούριες λεπτομέρειες και αρχίσετε να διατυπώνετε μια θεωρία, όποια και αν είναι αυτή, θα ενθουσιαστείτε. Το τονίζω γιατί οι θεωρίες που κυκλοφορούν είναι σχεδόν αμέτρητες και το ακόμα πιο περίεργο είναι ότι ο σκηνοθέτης μας δίνει τόσα πολλά στοιχεία που όλες, λιγότερο ή περισσότερο, έχουν τη λογική τους. Μπορεί ο σκηνοθέτης να έχει τη βασική θεωρία, αλλά δε σημαίνει ότι είναι και η καλύτερη ή ότι πρέπει να την υιοθετήσεις πλήρως. Αυτή είναι η γοητεία. Μπορείς να εξηγήσεις τη ταινία όπως ακριβώς θες, χωρίς να υπάρχει λάθος και σωστό. Θα αναγκάσετε το μυαλό σας να πάρει φωτιά προσπαθώντας να ταιριάξει εικόνες και λόγια, θα θέλετε να τη δείτε ξανά και ξανά.

Σας το είπα; Δε σας το είπα. Το Donnie Darko είναι η καλύτερη ταινία που έχω δει ΠΟΤΕ μου. Πραγματικά δε μπορώ να της βρω κανένα μειονέκτημα ενώ κάθε φορά που τη βλέπω παίζει με τη φαντασία μου, τα συναισθήματά μου, τους φόβους μου, το μυαλό μου. Σενάριο, σκηνοθεσία, ερμηνείες με κυρίαρχο τον έφηβο τότε Jake Gyllenhaal να σε ανατριχιάζει μέχρι…τις κάλτσες, φωτογραφία, μουσική…τα πάντα στο ζενίθ τους.

Every living creature on earth dies alone.

9,5/10

(Γιατί 9,5 και όχι 10; Γιατί πάντα υπάρχει η ελπίδα για κάτι ακόμα καλύτερο στο μέλλον…αν και πολύ αμφιβάλλω)

 

 

ΥΓ. Έχει κυκλοφορήσει και το Director’s Cut αλλά τουλάχιστον για τη πρώτη θέαση, το original cut είναι ενδεδειγμένο γιατί το DC προσπαθώντας να εξηγήσει μερικές λεπτομέρειες, χάνει μέρος της μαγείας.